كتابي براي كميك‌بازها
تاريخچه تحليلي كميك‌استريپ
امين عظيمي
شايد شما هم از علاقه‌مندان پر و پا قرص كميك‌استريپ‌ها باشيد. روايت‌هاي تصويري دنباله‌داري كه در مرز رسانه‌هاي مكتوب و تصويري- نمايشي قرار مي‌گيرند و اين فرصت را به مخاطبان خويش مي‌دهند تا فريم‌هاي مياني رويدادهاي روايت‌شده را همچون تصاوير يك فيلم در ذهن خود مجسم كنند. اگر بخواهيم كميك‌استريپ را دقيق‌تر تعريف كنيم بايد به نقاشي يا مجموعه‌اي از نقاشي‌هاي دنباله‌دار اشاره كنيم كه داستاني را بازگو مي‌كند. بيان ماجراها به زبان تصوير و برخي اوقات با استفاده از ديالوگ‌هاي كوتاه است كه در بالن بالاي سر شخصيت‌ها كشيده شده است. شروع اين هنر كه در واقع نوعي ادبيات تصويري است به دوران مصر باستان بازمي‌گردد. مصريان اولين كساني بودند كه از شمايل‌هاي تصويري به عنوان زبان نوشتاري استفاده مي‌كردند. در ميان آثار به جا مانده از ديگر تمدن‌هاي كهن نيز مي‌توان نشانه‌هايي مبني بر تولد اين هنر يافت. در تئاتري در شهر رم به نام Epiduros تصاويري از Asklepios خداي طب و درمان در افسانه‌اي يوناني به دست آمده كه در سه بخش ترسيم شده و تك‌تك در كنار هم سكانس‌بندي شده است. در اين تصاوير مي‌توان به راحتي ديد كه چطور مريض شانه مجروح‌شده خود را به طبيب نشان مي‌دهد و طبيب يا دارو مي‌مالد يا جراحي مي‌كند. اما اگر شرح روايت‌هاي مدرن را در نظر بگيريم، كميك اولين بار در كشورهاي آلمان و انگلستان پا گرفت و نخستين كميك‌هاي امريكايي در قرن بيستم شكل گرفتند. در نخستين سال‌هاي دهه 30 ميلادي در كوران بحران اقتصادي، افسردگي بزرگ كاملاً بر امريكا سايه افكنده بود ولي برخلاف جامعه امريكا، صنعت كميك‌استريپ نه‌تنها افسرده نبود، بلكه دوران طلايي خود را تجربه مي‌كرد. شرايط بد اقتصادي و كمبود منابع تفريحي ديگر باعث شده بود مردم براي سرگرمي به كميك‌خواني- تفريحي ارزان‌قيمت - روي بياورند و كميك‌استريپ‌ها كه تا آن زمان در روزنامه‌ها چاپ مي‌شدند طرفداران بسياري داشتند. در اين شرايط و در سال 1933 چاپخانه «ايسترن كالر پرس» به پيشنهاد يكي از مديران فروش‌اش يعني ماكسول گينز تصميم گرفت براي صرفه‌جويي در هزينه از كار انداختن دستگاه چاپ و دوباره روشن كردن آن ميان كارهاي نشر، با چاپ ضميمه هشت‌صفحه‌اي كميك‌استريپ دستگاه‌هاي خود را روشن نگه دارند. آنها با تا كردن صفحات اين ضميمه كه حاوي كميك‌استريپ‌هايي بود كه قبلاً در روزنامه‌ها چاپ شده بودند، كتابچه‌اي با قطع كوچك‌تر از روزنامه به وجود آوردند كه زمينه‌ساز پيدايش اولين كتاب‌هاي كميك مدرن شد. در كميك‌استريپ‌هاي جديد ديالوگ‌ها درون بالن‌ها قرار مي‌گرفت، از علامت تعجب روي كله‌ها استفاده مي‌شد و از برخي لغات مثل «آخ و پاخ» هم براي بيان حالات يا ضربات استفاده مي‌شد كه اين امر تا امروز نيز كاربرد دارد. اولين كتاب كميك بر اساس مجموعه‌اي از كميك‌استريپ‌هاي روزنامهاي شكل گرفت. همان طور كه از نام كميك برمي‌آيد، محتواي آن اساساً مطلب خنده‌دار است. اولين كميك‌استريپ‌هايي كه در دهه ۱۹۳۰ پا به عرصه وجود گذاشتند، شامل ماجراهاي خنده‌دار و ماجراجويانه قهرماناني چون باك راجرز، تارزان و ماجراهاي تن تن بود اما امروزه با وجود تغييرات عمده‌‌اي كه در نوع طراحي، موضوع، كمپوزيسيون، انتخاب زاويه ديد و ديگر نشانه‌هاي كميك به وجود آمده است، اين هنر روايتگر، تفاوت‌هاي زيادي با روزهاي آغازين خود كرده است اما هنوز به مجموعه اين تلاش‌ها نام كميك را مي‌دهند. كميك‌ها چند دسته‌اند؛ كميك‌هاي روزنامهاي كه معمولاً داراي اسلايدهاي كمتري هستند و در يك نشست تمام مي‌شوند. از معروف‌ترين كميك‌هاي روزنامهاي مي‌توان به گارفيلد، كلوين‌اند هابز،پيناتز و... اشاره كرد. اما كميك‌هاي مجله‌‌اي، هر هفته/ ماه/ روز منتشر مي‌شوند و معمولاً ۲۰ تا ۴۰ صفحه يك نشريه را به خود اختصاص مي‌دهند و در دو يا سه شماره به پايان مي‌رسند. حالا اگر تمايل داريد اطلاعات جامع‌تري در مورد كميك‌استريپ و تاريخچه آن به دست آوريد بهتر است سري به كتاب «تاريخچه تحليلي كميك‌استريپ» كه توسط مهدي ترابي مهرباني گردآوري شده و مدتي است از انتشار آن مي‌گذرد، بزنيد. اين كتاب شامل ۳۱ فصل است و در حقيقت تحليلي مصور از تاريخچه كميك‌استريپ را از زمان انتشار اولين كميك مدرن در ۱۸۳۷ تا دهه جاري ميلادي بازخواني مي‌كند. اين اثر پس از تحليل ويژگي‌هاي كميك‌استريپ «اباديا بالداك» كه به عصر ويكتوريا تعلق دارد، پيدايش و علل رشد روزافزون كميك در كشور امريكا را نيز با به نمايش گذاشتن سير تحول كارهاي دو كمپاني مشهور امريكايي «مارول و دي‌سي» پيش چشم مخاطب مي‌گذارد و همزمان با آن، تاريخ موازي كميك‌استريپ ژاپني (مانگا) را نيز روايت كرده و عناصر آن را برمي‌شمرد. تدوينگر كتاب اقبال كميك را تنها به قهرمان‌هاي امريكايي محدود ندانسته و كميك‌هاي معروفي چون تن‌تن اثر هرژه، ماجراهاي آستريكس و اوبليكس، لوك خوش‌شانس اثر گوسيني و... را نيز ذيل فصلي با عنوان كميك‌هاي فرانسوي- بلژيكي بررسي مي‌كند. كتاب «تاريخچه تحليلي كميك‌استريپ» توسط انتشارات سوره مهر و با قيمت ۸۵۰۰ تومان راهي بازار كتاب شده است و با آنكه نقايصي در زمينه چاپ تصاوير اين كتاب به چشم مي‌خورد اما اين اثر در شكل فعلي نيز به مذاق علاقه‌مندان كميك‌استريپ خوش خواهد آمد.
0 نظر:
ارسال یک نظر